Μετά την επίθεση στον Λουκά Παπαδήμο

Το 2010 η χώρα παραδέχτηκε ότι έχει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, τέτοιο ώστε να απειλούνται οι έγκαιρες πληρωμές των υποχρεώσεών της (δανειακές, μισθοί Δ.Υ. και άλλες κρατικές δαπάνες). Η οδός που επελέγη περνούσε μέσα από διακρατικό δανεισμό. Οι πολιτικοί της κρίσιμης εποχής -δηλ. ΝΔ και Πασόκ που αναμετρήθηκαν το 2009- ήταν αδύνατο να πείσουν την πλειοψηφία των πολιτών για την "έκπληξή τους" από τις εξελίξεις ή την ικανότητά τους να διαχειριστούν τα προγράμματα λιτότητας που πάνε πακέτο με τα δάνεια "διάσωσης". Η αναδρομή στο τι λεγόταν και γραφόταν από όλους (μας) πριν από 6 καλοκαίρια έχει μια χρησιμότητα.

Το πρώτο πρόγραμμα της περίφημης τρόικας ΔΝΤ/ΕΚΤ/ΕΕ σύντομα απέτυχε, ίσως γιατί ήταν φτιαγμένο για να αποτύχει: οι τοπικές εκλογές του 2010 συντέλεσαν στο να γίνει επίτηδες ήπιο (για παράδειγμα, δεν πειράχτηκε σχεδόν τίποτα από τις αποδοχές, συλλογικές συμβάσεις κ.λπ. των εργαζομένων ιδιωτικού τομέα). Το 2011 σύντομα αποδείχτηκε μια κομβική χρονιά. Οι "πλατείες", όπως και οι "πλάτες" που ζητούσε ο Παπανδρέου (από τον Σαμαρά, μετά μέσα από δημοψήφισμα και κατόπιν με την συνταγματικά περίεργη διαδικασία, μέσα από την οποία πήρε ψήφο εμπιστοσύνης και μετά προέκυψε άλλος πρωθυπουργός χωρίς τη διαδικασία διερευνητικών εντολών!) ήταν σοβαρά συμπτώματα μιας παθολογικής κατάστασης. Χρειαζόταν δεύτερο πρόγραμμα (δηλ. δάνειο τρόικας) και κανείς δεν τολμούσε να αναλάβει την ευθύνη.

Κανείς δεν μπορεί να πιστεύει σοβαρά ότι ο Πετσάλνικος θα αναλάμβανε την διακυβέρνηση. Ο Παπαδήμος ήταν χρήσιμος γιατί κανείς άλλος δεν ήθελε να συνδεθεί με το δεύτερο, το βαρύτερο δάνειο/μνημόνιο. Ανέλαβε όπως ανέλαβε, και με τεράστια χρονική πίεση, μια και ο Σαμαράς τον δέχτηκε με τον όρο να παραιτηθεί την επόμενη Τσικνοπέμπτη (που μετά έγινε Πάσχα μια και οι διαδικασίες του δεύτερου μνημονίου κράτησαν περισσότερο). Ο Παπανδρέου εξαφανίστηκε και μαζί του και η εκλογική δύναμη του Πασόκ, που δεν συγκινήθηκε βλέποντας τον Βενιζέλο ως κεντρικό πολιτικό πρόσωπο μετά το καλοκαίρι του 2011. Η ψυχή του Πασόκ και του αριστερίζοντος κομματιού των "αγανακτισμένων" βρήκε σύντομα στέγη στον Σύριζα, ένα σημαντικό αλλά μειοψηφικό κομμάτι της ΝΔ ομοίως κινήθηκε στην εθνικιστική και νεοναζιστική δεξιά.

Ως βουλευτές το φθινόπωρο του 2011 όλοι οι μετέπειτα αντιμνημονιακοί είχαν στηρίξει την κυβέρνηση Παπαδήμου, εύλογα συμπεραίνουμε ότι ήξεραν τι στήριζαν και ότι καθόλου δεν αιφνιδιάστηκαν από το δεύτερο πρόγραμμα της τρόικας. Το ότι ο Σαμαράς στήριξε τον Παπαδήμο για 3 μήνες που έγιναν 5, δηλαδή το ότι το 2012 "έπρεπε" να γίνουν εκλογές, συντέλεσε σημαντικά στο να καλλιεργηθεί αυτή η πολιτική στάση. Η κυβέρνηση Παπαδήμου είχε εντολή να ασχοληθεί μόνο με την ψήφιση των μέτρων και καθόλου με την εφαρμογή. Το αποτέλεσμα το είδαμε. Ο Σαμαράς, όσο κυβέρνησε με το μικρό Πασόκ, ένιωθε την ανάγκη να αποδείξει ότι παρέμενε αντιμνημονιακός. "Κάθε μέρα σκίζω τα μνημόνια", είπε (και γελάσαμε). Ο Τσίπρας έζησε και ζει το όνειρο της Νότιγχαμ Φόρεστ (του 1978, όχι του Μαρινάκη): από γάμμα εθνική, πρωταθλητής δις (ή μάλλον τρις, γιατί στο όνομά του ορκίστηκε το 61% των πολιτών, από χρυσαυγίτες έως Ανταρσύα, πριν δύο χρόνια).

Θα ολοκληρωνόταν ο κύκλος του δανεισμού αν έμενε έως το φθινόπωρο του 2013 (αντί για την άνοιξη του 2012) ο Παπαδήμος; Τα βέβαια για εμένα είναι τα εξής:
- Ο Σαμαράς θα χρειαζόταν συμπληρωματικό μνημόνιο, "2α" ας το πούμε (email Χαρδούβελη το έλεγαν κατ' ευφημισμόν)
- Ο Τσίπρας τα έκανε χειρότερα, απόδειξη το ότι χρειάστηκε τρίτο μνημόνιο, ήδη με συμπληρωματικά μέτρα ("3α") και ακόμη υπάρχει πολύς δρόμος, κόπωση και μόνο επιδείνωση
- Οι παλινωδίες (πέρα από τα αντικειμενικά μεγέθη) έχουν διαβρώσει την εμπιστοσύνη στην Ελλάδα. Το ότι αγοράζουν Τούρκοι και Λιβανέζοι (και φυσικά Ρώσοι) ακίνητα, και το ότι είναι ένας όμορφος και ασφαλής (και δημοφιλής) τόπος καλοκαιρινών διακοπών, είναι παρήγορο, αρκεί να μην έχουμε ψευδαισθήσεις ότι θα φέρει πίσω το 2008 ή ότι θα αποτελέσουν αυτά την ατμομηχανή της οικονομίας. Αυτά είναι ατμός, δεν είναι μηχανή.

Ο Παπαδήμος δεν είχε την ευκαιρία να αποδείξει την αξία μιας τεχνοκρατικής κυβέρνησης, γιατί τέτοια δυνατότητα δεν του άφησαν οι πολιτικοί φωστήρες του 2011. Σε αυτό το πλαίσιο είναι αξιέπαινος για το ότι εκτέθηκε, τράβηξε κουπί, άφησε δείγμα γραφής, δέχτηκε όχι "πολιτική κριτική" (που την βαφτίζουν τώρα κάποιοι κακομοίρηδες) αλλά ύβρεις. Ολόψυχα μαζί του λοιπόν και απέναντι σε όλους όσοι εκ του ασφαλούς χαρακτήρισαν και χαρακτηρίζουν "προδοτικά" τα όσα δρομολόγησε, χωρίς να είναι σε θέση να προτείνουν οτιδήποτε άλλο που να στέκεται έστω σε συζήτηση καφενείου.