15 Ιουν 2015

Η αυτοκαταστροφή δεν μπορεί να είναι στόχος

Θέλω να προτείνω ένα νέο εθνικό σχέδιο. Ένα πραγματικά μεγάλο έργο.

Ξεκινάω από τα βασικά. Το κόστος δεν θα είναι απαγορευτικό. Η τεχνογνωσία υπάρχει. Και η επένδυση δεν θα είναι εμπροσθοβαρής. Θα το δουλέψουμε λίγο-λίγο, με ορίζοντα εικοσαετίας.

Ο στόχος: να αποκτήσουμε εθνικό νόμισμα. Με την πλήρη έννοια του επιθετικού προσδιορισμού. Ο ποιητής είπε ότι εθνικό είναι το αληθές.

Αληθινό νόμισμα λοιπόν. Τέτοιο που, όταν με το καλό θα ανακοινωθεί η νομισματική αλλαγή, να μην τρέχουμε πανικόβλητοι να σηκώσουμε όλα τα διαθέσιμα χαρτονομίσματα από τα τραπεζικά καταστήματα και τα ΑΤΜ. Να μη χρειαστεί να βγει νύχτα η σχετική ανακοίνωση, ούτε να δούμε τεθωρακισμένα και ένστολους να απωθούν τους αγανακτισμένους και απελπισμένους σε ένα ελληνικό corralito.

Τα είκοσι χρόνια θα μας δώσουν το χρόνο για πολλά. Θα κάνουμε πανελλήνιο διαγωνισμό για το design των νέων μας χαρτονομισμάτων. Ακόμη και για το όνομα της νομισματικής μονάδας. Μην κολλήσουμε στη δραχμή. Γιατί όχι μνα, οβολός ή στατήρας;

Θα έχουμε όλο τον καιρό να τα τυπώσουμε με μεράκι, υψηλή ποιότητα και τις κορυφαίες προδιαγραφές ασφάλειας. Και παράλληλα, να μεγαλώσει μια γενιά που θα επιθυμεί το εθνικό νόμισμα, όχι μόνο επειδή θα δείχνει επάνω τα δικά μας τοπία και τους δικούς μας ήρωες, αλλά γιατί θα αισθανθεί - έτσι ελπίζω - την έννοια του αντικρύσματος.

Γιατί σε αυτά τα είκοσι χρόνια - όχι λιγότερο - θα κληθούμε να χτίσουμε την εμπιστοσύνη, σε διεθνές επίπεδο (αλλά και εγχωρίως), στη χώρα και τις δυνατότητές της. Αν δεν γίνει αυτό, η νομισματική αλλαγή - δηλαδή η έξοδος από το ευρώ - θα είναι σκέτη αυτοκαταστροφή.

Αν μας έλεγαν ότι από αύριο το πρωί όλα μας τα ευρώ θα αντικατασταθούν με εθνικό νόμισμα σε ισοτιμία ένα προς ένα, οι μόνοι που δεν θα έσπευδαν να τα σηκώσουν θα ήταν οι ευρισκόμενοι σε κώμα. Αυτό κάτι πρέπει να μας λέει για το σημερινό επίπεδο εμπιστοσύνης. Κι επειδή όταν κάτι δεν το θέλεις η αξία του πέφτει (νόμος της ζήτησης), η διολίσθηση είναι βέβαιη.

Την έχουμε ξεχάσει τη διαρκή διολίσθηση που υφίστατο - ανεξάρτητα από τις ουκ ολίγες επίσημες υποτιμήσεις - η εθνική δραχμή ανάμεσα στο 1970-κάτι και την αμέσως προ ΟΝΕ εποχή. Συχνά ακούμε για τα οφέλη των στοχευμένων υποτιμήσεων (για τις εξαγωγές και τον τουρισμό) ή και του ελεγχόμενου πληθωρισμού. Αυτά είναι σωστά και ωραία. Απλώς, προϋποθέτουν σταθερότητα και δεν ισχύουν σε συνθήκες σοκ.

Και το σοκ είναι το μόνο βέβαιο, αν κατρακυλήσει η αξία του νομίσματος. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός (από τα εισαγόμενα είδη που θα ακριβύνουν) θα φέρει στην πραγματικότητα αυτό που πριν λίγα χρόνια εύκολα -πλην λανθασμένα- καταγγελόταν. Την ακρίβεια (προφ. "ακρίβγεια"). Έχουμε επίσης ξεχάσει τα όμορφα χρόνια του '73-'74, του '79-'85, του '88-'91, με πληθωρισμό πάνω από 20% και, για ένα διάστημα, με την περίφημη ΑΤΑ. Τιμαριθμικά ή μη, οι αποδοχές είναι αναπόφευκτο να αυξηθούν, κι έτσι καραδοκεί το σπιράλ του υψηλού πληθωρισμού (ακριβότερο εργατικό κόστος, άρα διαιώνιση της αύξησης τιμών). 

Στο κοινό νόμισμα μπήκαμε επειδή δεχτήκαμε ότι η συμμετοχή σε αυτό θα απομάκρυνε το ενδεχόμενο να ξανασυμβούν όλα τα παραπάνω. Είχαμε αποδεχτεί ότι μόνοι μας δεν θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε. Ακόμη κι όταν μαζεύτηκε η κατάσταση της οικονομίας μας, με χαμηλό πληθωρισμό και σχεδόν καθόλου διολίσθηση, δηλαδή στη μοναδική ίσως στιγμή της ιστορίας μας που εμπνεύσαμε αρκετή εμπιστοσύνη, επιλέξαμε (για την ακρίβεια, θεωρήσαμε αυτονόητο) να μπούμε στην ευρωζώνη. Το αυγό και η κότα. Θεωρητικά, δεν ήταν αυτοσκοπός το ευρώ. Δεν θα έπρεπε να είναι.

Ούτε και το εθνικό νόμισμα θα έπρεπε να είναι αυτοσκοπός σε αυτό το νέο ορόσημο που ονειρεύτηκα. Άλλωστε, οι προθεσμίες σε βοηθούν να δουλεύεις αποδοτικότερα - είτε πρόκειται για διαγωνίσματα είτε, όπως μάθαμε, για την επιτυχή διεξαγωγή των ολυμπιακών αγώνων. Ο στόχος μας για το έτος 2035 - τότε τελειώνει η εικοσαετία - θα ήταν να έχουμε ξαναφτιάξει την εμπιστοσύνη που χάθηκε. Και τότε, το ερώτημα του εθνικού νομίσματος θα μπορούσε να αποδειχθεί δευτερεύον. Μπορεί να αποφασίσουμε τότε, μέσα από ένα γνήσιο δημοψήφισμα χωρίς εκβιαστικά ερωτήματα, ότι τελικά μας συμφέρει να μείνουμε στο ευρώ. And so what? Μπροστά στο όφελος της ισχυρής οικονομίας, θα έχουμε την πολυτέλεια να πάνε στο βρόντο οι διαγωνισμοί, οι προετοιμασίες, ακόμη και οι εκτυπώσεις. Ειδικά οι τελευταίες, μπορεί να γίνουν και προσοδοφόρες, ως συλλεκτικές εκδόσεις ή για μαζική διάθεση monopoly money. Φαντασία να υπάρχει.


Δεν υπάρχουν σχόλια: