14 Μαρ 2015

Αλληλεγγύη

Η Πολωνία είναι η απάντηση σε πολλά.

Όπως για παράδειγμα, στην ερώτηση, "ποια χώρα δέχτηκε επίθεση ταυτόχρονα από όλους τους γείτονές της, σε μεθόριο συνολικού μήκους χιλιάδων χιλιομέτρων;"

Διότι το 1939, δεν έγινε απλά μια επίθεση στο Ντάντσιχ (νυν Γκντανσκ) από το δυτικό και βόρειο γείτονα, τη Γερμανία του Χίτλερ.

Αλλά μια συνεννοημένη εισβολή και από τα άλλα δύο σημεία του ορίζοντα. Τη νέα, φιλογερμανική Σλοβακία από το νότο - και τη Σοβιετική Ένωση από την ανατολή.

Η Πολωνία - αναλογικά με τον πληθυσμό της - πλήρωσε το βαρύτερο τίμημα από κάθε άλλη χώρα στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπολογίζεται ότι έχασε 6 εκατομμύρια ανθρώπους (επί συνόλου 35 εκατομμυρίων). Μερικές από τις τραγικότερες περιπτώσεις θανάτωσης ανθρώπων αφορούν πολωνούς (π.χ. οι αξιωματικοί που δολοφονήθηκαν από την NKVD του Μπέρια στο Κάτυν) ή έγιναν επί πολωνικού εδάφους (όπως τα μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης).

Για δύο χρόνια, οι βασικοί "συνεργάτες των Ναζί" ήταν οι εφαρμοστές του υπαρκτού σοσιαλισμού στη Μόσχα. Όταν δέχτηκαν την επίθεση, τότε και μόνο τότε αποκήρυξαν τη συμμαχία με τον "κακό", τον εθνικό σοσιαλισμό (αυτό σημαίνει "nazi", από το "νατσιονάλ") και προσπάθησαν να ηγηθούν του αντιφασιστικού αγώνα διεθνώς. Μετά τον Ιούνιο του 1941 φούντωσαν τα αυθόρμητα αντάρτικα του σφυροδρέπανου (π.χ. πριν το Σεπτέμβριο 1941 δεν υπήρχε ΕΑΜ).

Κι όταν διαφαινόταν η ήττα των γερμανών, οι πολωνοί δεν συζητήθηκαν καθόλου στις "συμφωνίες της χαρτοπετσέτας". Οι σοβιετικοί κράτησαν τα εδάφη ανατολικά του Μπρεστ (σημερινή Λευκορωσία) και μετατόπισαν την Πολωνία δυτικότερα, δωρίζοντάς της την Πομμερανία και Σιλεσία που κατέκτησαν από τους υποχωρούντες γερμανούς. Έλεγξαν την Πολωνία για 45 χρόνια, μια και ήταν "πολύ μακριά" για να τη διεκδικήσουν άλλοι - μόνο ο πάπας ίσως θα ενδιαφερόταν, αλλά όπως αναρωτήθηκε και ο Στάλιν, "πόσες μεραρχίες είχε αυτός;"

Όταν όμως - μετά από 35 μάλλον αθόρυβα χρόνια σοβιετικής επιρροής στη Βαρσοβία (που έδωσε το όνομά της στην ανατολική συμμαχία "Σύμφωνο Βαρσοβίας") - εξελέγη ο πρώτος πολωνός πάπας στο Βατικανό, κάτι άλλαξε. Λίγο αργότερα, οι πολωνοί αναθάρρησαν όταν βγήκε στο προσκήνιο το συνδικάτο Αλληλεγγύη στο Γκντανσκ (κάποτε Ντάντσιχ). Η δημοτικότητα του Λεχ Βαλέσα οδήγησε σε μια επανάληψη των σοβιετικών επεμβάσεων επί άτακτων συμμάχων, σχεδόν με τέλεια 12ετή περιοδικότητα (1956 Ουγγαρία, 1968 Τσεχοσλοβακία - την τελευταία επέμβαση την έκαναν στον ίδιο τους τον εαυτό, με το πραξικόπημα εναντίον του Γκορμπατσόφ το 1991, λίγο πριν καταρρεύσουν). Αυτή τη φορά, στην Πολωνία του 1981, κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος υπό τον Γιαρουζέλσκι, για να παταχθεί η Αλληλεγγύη.

Κι εδώ μπορεί να βρίσκεται η απάντηση σε μια άλλη ερώτηση - στο γιατί η Πολωνία φαίνεται να προκαλεί κοκομπλόκο σε κάποιους συμπατριώτες μας - όπως π.χ. στον υπουργό που "συντονίζει το κυβερνητικό έργο", ενώ μάλλον φαίνεται ότι πρέπει να συντονίσει μέσα στο κεφάλι του διάφορες ασυνάρτητες ιστορικές πληροφορίες (είπε πρόσφατα ότι οι πολωνοί "συνεργάστηκαν" με τη ναζιστική Γερμανία, στο πλαίσιο του παρανοϊκού και βλαβερού αντιγερμανισμού που προωθείται από τη νέα ελληνική ηγεσία).

Διότι τότε (1981) είχαμε ξανά πολιτική αλλαγή στον τόπο μας. Η πρώτη κρίση εξωτερικής πολιτικής της νέας κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου ήταν η διαφοροποίησή μας από την υπόλοιπη ΕΟΚ (τους άλλους 9 τότε), που ήθελαν να επιβάλουν κυρώσεις στο καθεστώς Γιαρουζέλσκι.

Ο ΥφΥπΕξ Φωτήλας (πατέρας, παρεμπιπτόντως, του συμπαθούς πατρινού νέου που έκανε την ευρηματικότερη προεκλογική εκστρατεία υποψηφίου το φετινό Ιανουάριο) απογειώθηκε ως υπουργός από ευρωπαϊκή σύνοδο - στην οποία είχε, "κακώς" τελικά, υποστηρίξει το κοινό ανακοινωθέν - και όταν προσγειώθηκε στην Αθήνα είχε ήδη "θέσει εαυτόν" εκτός κυβέρνησης.

Ο Ανδρέας ήθελε να έχει μαζί του το αντιδεξιό ρεύμα, με τις μνήμες του ΕΑΜ, και γι' αυτό το λόγο είχε αποφασίσει να κρατήσει μια στάση που θα ικανοποιούσε τους σοβιετικούς και φιλοσοβιετικούς, που τότε βάλλονταν από όποιον ήταν αντιαμερικανός μεν, δημοκράτης δε.

Θυμάμαι το ΚΚΕ που είχε γράψει στους τοίχους το σύνθημα "Η Πολωνία δεν θα γίνει Χιλή", υπονοώντας ότι ο Γιαρουζέλσκι πρόλαβε μια υποτιθέμενη καπιταλιστική "αντιδραστική" κατάληψη της Πολωνίας. Ήταν βέβαια οξύμωρο να υποστηρίζεται αυτό, τον καιρό που η Πολωνία είχε χούντα, σοσιαλιστική μεν αλλά εξίσου ένστολη με αυτή του Πινοσέτ.

Η δε σύγχυση στον απλό κόσμο ήταν τέτοια, που αμφιβάλλω αν πέρασε το όποιο μήνυμα στο υποτιθέμενο ακροατήριο. Το επόμενο καλοκαίρι συγγενικό μου πρόσωπο, του ευρύτερου αριστερού χώρου, με περηφάνεια επαινούσε τους πολωνούς, γιατί τόλμησαν στα γήπεδα της Ισπανίας, στο Μουντιάλ του 1982, να σηκώσουν πανώ με το σύνθημα "κάτω η χούντα". Εννοούσε τα πανώ της Αλληλεγγύης, που φυσικά το ίδιο πράγμα έλεγαν στην ουσία.

Τα χρόνια πέρασαν, τους πολωνούς τους γνωρίσαμε λιγάκι ως φιλήσυχους μετανάστες (πριν συρρεύσουν οι αλβανοί), εκεί στη Μιχαήλ Βόδα, και κάμποσα χρόνια αργότερα ως εταίρους στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπήκαν πολύ αργότερα από εμάς στο "κλαμπ", κι όμως σήμερα ο παλιός τους πρωθυπουργός προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Νομίζω ότι τους ζηλεύουμε και γι' αυτό, καθώς και γενικότερα για το στέκονται με περισσότερη αξιοπρέπεια στη διεθνή σκηνή παρόλο που συνολικά υπέφεραν περισσότερο. Αν πηγαίναμε πολύ πίσω, θα τους χρωστούσαμε και τόση δα ευγνωμοσύνη για το βασιλιά τους, που έδιωξε τους οθωμανούς από τη Βιέννη. Γυρνώντας στο σήμερα, θα αρκούσε κατά τη γνώμη μου, αντί να τους φθονούμε, απλά να τους θαυμάζουμε λιγάκι. Και σε κάθε περίπτωση, να τους σεβόμαστε λίγο περισσότερο, να μην τους προσβάλλουμε, ισχυριζόμενοι ότι ήταν "συνεργάτες των ναζί" την ώρα που εμείς πάμε να κάνουμε άνω-κάτω την Ευρώπη με πρόσχημα τη δική μας αντίσταση.


4 σχόλια:

Βασίλης Βλάχος είπε...

Θέλω να καταθέσω τη δική μου μικρή εμπειρία από μια σύνοδο ενός Working Group του ΝΑΤΟ, στην οποία μετείχα ως Εθν.Αντιπρόσωπος (δε θυμάμαι αν ήταν το '09 στην Τουλόν ή το '10 στη Λιουμπλιάνα). Εκεί, κάποια στιγμή, κάποιος ανάγωγος είπε το γνωστό ανέκδοτο με τα γερμανικά άρματα μάχης, ότι δηλαδή όπου κι αν τα στρίψεις, αυτά ξαναστρίβουν από μόνα τους προς την Πολωνία. Ο παρών Πολωνός συνάδελφος επιδεικνύοντας παροιμιώδη ευγένεια και ψυχραιμία, τους ανέφερε μερικά από όσα γράφεις, πετυχαίνοντας να κερδίσει το σεβασμό όλων των παρευρισκομένων. Η αλήθεα είναι ότι οι Πολωνοί, αμέσως με την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, ανέλαβαν πολλές και σημαντικές ευθύνες, το custodianship πολλών διασυμμαχικών εκδόσεων και -εν γένει- επιδεικνύουν αξιοσημείωτη δραστηριότητα με εξαιρετικά σοβαρό και εποικοδομητικό τρόπο.

Μπάμπης Σκυργιάννης είπε...

Είχα κι εγώ την τύχη να έρθω σε επαφή με Πολωνούς, στα χρόνια "πριν και μετά", καθώς εκπροσωπούσα την Ελλάδα σε μία Ομάδα Εργασίας της Επιτροπής Εσωτερικών Μεταφορών του ΟΗΕ, στην Γενεύη, από το 1988 μέχρι το 2002. Ευγενείς και εξόχως αποτελεσματικοί άνθρωποι. Ένας από αυτούς, τον Ιανουάριο 1989 στην Βαρσοβία, με κάλεσε στο (σοσιαλιστικό...) σπίτι του, μου διηγήθηκε πολλά για την χώρα του και τους καημούς της, και μου χάρισε ένα κέντημα (!!). Ξαναβρεθήκαμε τον Ιανουάριο 1990 στην Άγκυρα. Τον Ιούνιο 1991, σε ένα seminar του ΟΗΕ, δεν ήρθε στον Βόλο, οι αλλαγές στην Πολωνία "έτρεχαν". Τον συνάντησα για τελευταία φορά το 1997, στην 3η Πανευρωπαϊκή Διάσκεψη Μεταφορών, στο Ελσίνκι, Υπουργό Μεταφορών της Πολωνίας. Καλή του ώρα, όπου κι αν βρίσκεται, ότι κι αν κάνει...

Αλέξης είπε...

Ααααχ... Φλαμπουράρης... "Ποιος είναι ο εχθρός? Ο καπιταλισμός". "Κέντα στον Ασσο. Τα βλέπω, Αλέκο".
Ο Αντώνης ο Πανούτσος είχε τις ίδιες ανησυχίες με σένα Γιάννη, σ'το παραθέτω:
http://www.sportday.gr/KEIMENO/70905/%CE%9C%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CF%86%CF%84%CF%89%CF%87%CF%8C-%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CF%85%CE%B1%CE%BB%CF%8C-%CE%BB%CE%AD%CF%89-%CE%B5%CE%B3%CF%8E

Αλέξης

Yank_o είπε...

Βασίλη και Μπάμπη, σας ευχαριστώ πολύ για τις πολύτιμες μαρτυρίες σας.

Αλέξη επίσης - το είδα κι εγώ το χθεσινό του Πανούτσου.