10 Ιαν 2015

Πέντε ελληνικές στιγμές στη Δανία του βορρά

Το δανέζικο Ρίο-Αντίρριο

Το στενότερο σημείο εισόδου στη Βαλτική θάλασσα είναι το λεγόμενο στενό της Σούνδης, ανάμεσα στην Κοπεγχάγη και το Μάλμε. Με την κατασκευή της καλωδιωτής γέφυρας, που εγκαινιάστηκε το 2000, μάθαμε το σκανδιναβικό όνομα Øresund. Το πρόθεμα øre σημαίνει αφενός βοτσαλωτή ακτή, αφετέρου το ένα εκατοστό (σεντ) της δανέζικης κορώνας. Τίποτα δεν είναι τυχαίο: στο στενό αυτό, η διέλευση στοίχιζε. Ο θρύλος λέει ότι ο βασιλιάς, από το κάστρο του Χέλσινγκερ (πρόκειται για την Ελσινόρη του Άμλετ), σταματούσε τους παραβάτες - τους πειρατές και λοιπούς "δεν πληρώνω" της εποχής - ρίχνοντας κανονιές εκφοβισμού μπροστά στα πλοία τους, και χρεώνοντάς τους ως πρόστιμο το κόστος της κανονιάς (επιπλέον του τέλους διέλευσης). Σήμερα, που η γέφυρα έχει μετατρέψει το Μάλμε σε προάστιο της Κοπεγχάγης (6 στάσεις απέχουν τα δύο κέντρα με τον προαστιακό, διαδρομή λιγότερο από μία ώρα), το Χέλσινγκερ κρατά ένα μέρος της κυκλοφορίας του άλλοτε πολυσύχναστου φέρυ, και ταυτόχρονα έχει φροντίσει να παραμείνει ελκυστικό, φιλοξενώντας (πέρα από το σαιξπηρικό παλάτι) ένα εξαιρετικό ναυτικό μουσείο και πολιτιστικό κέντρο στο χώρο του παλιού ναυπηγείου.

 
 
Ja sou, ti kanis?

Η Σάμος, εκτός από τόπος καταγωγής μου, είναι από τα πιο αγαπημένα νησιά των δανών. Δεν ξέρω αν αυτό σχετίζεται με το ότι η τοπική σημαία, κατά την περίοδο αυτονομίας της νήσου (1834-1912), έμοιαζε με κράμα της ελληνικής και της δανικής. Σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της Κοπεγχάγης πάντως (κοντά στον καθεδρικό), η Σάμος τιμάται με ομώνυμο εστιατόριο, στο οποίο βρήκαμε συμπαθητικό φαγητό σε λογικές τιμές, τζατζίκι απαραιτήτως σε όλα τα πιάτα και - τέλος - τις εικονιζόμενες χαρτοπετσέτες-έκπληξη, χάρη στις οποίες ο επισκέπτης μπορεί να μάθει τσάτρα-πάτρα ελληνικά ώστε να μπορεί να τα βγάλει πέρα αν ποτέ επισκεφθεί τη χώρα μας, έστω περιορισμένος σε λεξιλόγιο τύπου γκρηκ καμάκι (π.χ. "ena uso parakalo").

  




















Η μοναρχική μου αγάπη

Θολή η εικόνα, όσο και η συλλογική μνήμη, χαρακτηριστική όμως η χωρίστρα. Σε ένα από τα πάμπολλα ανάκτορα του "αρχαιότερου ευρωπαϊκού βασιλείου", στο Αμαλίενμπορ συγκεκριμένα, υπάρχει μία ολόκληρη αίθουσα αφιερωμένη στο γάμο της Άννας-Μαρίας, αδελφής της νυν δανέζας βασίλισσας, με τον εικονιζόμενο κύριο - τον τότε βασιλέα Κωνσταντίνο (επίσης προερχόμενο από δανικό βασιλικό οίκο). Η οθόνη που βλέπουμε προβάλλει το επίσημο φιλμ του 1964, με πλάνα από τους γάμους. Στο εξαιρετικής ποιότητας φιλμ - το οποίο πληροφορούμαστε ότι ήταν το πλέον προβεβλημένο στην Κοπεγχάγη εκείνη τη χρονιά - εμφανίζεται μεταξύ άλλων η βασιλική θαλαμηγός να διασχίζει τη διώρυγα της Κορίνθου, ενώ κατά τον κατάπλου στην υποδοχή ξεχωρίζει ως πρώτο μπόι ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου. Ένα χρόνο αργότερα, οι σχέσεις βασιλιά-πρωθυπουργού έπαψαν να χαρακτηρίζονται από τις τυπικές αβρότητες: η βασιλευομένη δημοκρατία της Ελλάδας μπήκε σε κρίση, από την οποία δεν βγήκε ποτέ, μέχρι που καταργήθηκε από το πολιτειακό δημοψήφισμα του 1974.
















Ημών γαρ το πολίτευμα

Όποιες αλλαγές κι αν επέρχονται στα κοσμικά καθεστώτα, οι πιστοί χριστιανοί προσβλέπουν στο αληθινό πολίτευμα, που κατά τον Απόστολο Παύλο "υπάρχει (μόνο) στους ουρανούς", όπως μαθαίνουμε διαβάζοντας την ελληνική επιγραφή στο κτίριο της Λουθηρανικής Επισκοπής Κοπεγχάγης - στο 11 της οδού Nørregade, απέναντι από τον καθεδρικό ναό της Παναγίας. Η επιστολή αυτή του Παύλου είχε σταλεί στους κατοίκους της βορειοελλαδικής πόλης των Φιλίππων (προς Φιλιππησίους, γ' 20).

















Όλα σε θυμίζουν

Πολύ πριν μιλήσει ο εγγονός του Γεωργίου Παπανδρέου για τη "Δανία του νότου", η Σκανδιναβία είχε ήδη συνδεθεί άρρηκτα με τη συγκεκριμένη πολιτική οικογένεια και τον ευρύτερο πολιτικό χώρο. Μπορεί οι κύριες αντιστασιακές δραστηριότητες του Ανδρέα (π.χ. ΠΑΚ) να διεξάγονταν απέναντι στη Σουηδία, όμως και η Δανία έχει το δικό της μερίδιο "φιλοξενίας" ελλήνων αντιδικτατορικών. Θύμα του ελληνικού παρακράτους θεωρείται, για παράδειγμα, ο άλλοτε υπάλληλος της ελληνικής πρεσβείας στην Κοπεγχάγη, Μαυρογένης, που βρέθηκε δολοφονημένος σε ένα δάσος κοντά στη δανική πρωτεύουσα το 1968. Ενδιαφέρουσα σύμπτωση λοιπόν, όταν - μία μέρα μετά την ίδρυση του νέου κόμματος του ΓΑΠ - στο Χέλσινγκερ είδαμε μια αφίσα για το μουσικό έργο που ταυτίστηκε στο παρελθόν με τις κομματικές εκδηλώσεις του ανδρεοπαπανδρεϊκού Πασόκ.

 

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

1. Εκτός του εστιατορίου που φέρει το όνομα του ενός εκ των δύο νησιών σου, δραστηριοποιείται στην Κοπεγχάγη και έλλην τις ζαχαροπλάστης, ο οποίος προεβλήθη σε εκπομπή της (ξε)νέριτ και της Επιστήμης Μπινάζη (;), περί νεο-μεταναστών. Ο συγκεκριμένος, για να τα λέμε αυτά, δήλωσε Πειραιώτης ΠΑΟΚτσης.

2. Σύμφωνα με μαρτυρία γηραιότερου συναδέλφου μου, ο οποίος έκανε τα μεταπτυχιακά του στο δικό μου χωριό, ο ΑΓΠ διεξήγαγε τον αντιστασιακό του αγώνα και στην Κοπεγχάγη. Κινητοποιείτο λοιπόν από το ΠΑΚ ο συνάδελφος και μετέβαινε από το Ωρχους στην Κοπεγχάγη για να φρουρήσει τον αρχηγό κάνοντας νυχτερινή σκοπιά μπροστά από το ξενοδοχείο όπου διέμενε, αφού σύμφωνα με τις πληροφορίες του ΠΑΚ εξυφαίνετο συνομωσία για τη δολοφονία του (μάλλον το είχαν πάρει εργολαβία κείνες τις μέρες στην Κοπεγχάγη). Ξημέρωνε λοιπόν ο θεός την επομένη μέρα, πήγαιναν στο δωμάτιο, άφαντος ο αρχηγός. Την είχε κάνει όλη τη νύχτα, από την πίσω πόρτα του ξενοδοχείου για να εξασκήσει το αγαπημένο του σπορ!

Predrag Garragher