25 Οκτ 2014

Όχι άλλο αίμα

Από προχθές ο Δήμος Αμφίκλειας-Ελάτειας είναι στιγματισμένος ως ο πιο ματωμένος της χώρας όσον αφορά τα τροχαία δυστυχήματα. Η είδηση ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Όλοι έχουμε ακούσει για το δύσκολο πέρασμα του Μπράλου, που παλιά αποτελούσε κομβικό πέρασμα της οδικής και σιδηροδρομικής μεταφοράς ανάμεσα σε νότια και βόρεια Ελλάδα. Σήμερα αποτελεί ακόμη επικίνδυνο σημείο, παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος της οδικής κυκλοφορίας χρησιμοποιεί τον αυτοκινητόδρομο μέσω Θερμοπυλών. Η στατιστική όμως είναι εντυπωσιακή: 73 νεκροί από τροχαία ανά 100.000 κατοίκους, μας πληροφορούν τα δημοσιεύματα.

Βέβαια αυτός ο δείκτης, που βαφτίστηκε D-rate για πιο φανταιζί (από το death=θάνατος), είναι κατάλληλος σε επίπεδο περιφέρειας, χώρας ή ακόμη καλύτερα ηπείρου. Δείχνει μακροσκοπικά το πόσο σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελούν τα τροχαία δυστυχήματα. Αν πάμε να τον εφαρμόσουμε σε μεμονωμένους δήμους, δεν μας λέει απολύτως τίποτα. Όταν ο εν λόγω "πλέον ματωμένος" δήμος έχει κάτι λιγότερο από 15.000 κατοίκους, το να τον αξιολογώ με το συγκεκριμένο D-rate είναι σαν να λέω εγώ, ο Yanko, ότι στην πενταμελή μας οικογένεια, ο δείκτης ιδιοκτησίας αυτοκινήτου είναι 200 Ι.Χ. ανά 1000 κατοίκους. Ειδικά σε δήμους με σχεδόν αποκλειστικά διερχόμενη κυκλοφορία, όπως η Αμφίκλεια-Ελάτεια, το να έχουν σκοτωθεί καμιά 10αριά άτομα σε τροχαία το έτος 2012 (κι έτσι πρέπει να βγαίνει ο δείκτης 73, πολλαπλασιάζοντας το 10 ή 11 επί το 100.000 και διαιρώντας με τον πραγματικό πληθυσμό των περίπου 15.000) δεν λέει απολύτως τίποτα όσον αφορά την επικινδυνότητα της οδικής κυκλοφορίας για τους κατοίκους του δήμου.

Ούτε για την επικινδυνότητα του συγκεκριμένου μέρους του οδικού δικτύου της χώρας λέει κάτι ο δείκτης. Το ένα έτος στοιχείων (2012 εν προκειμένω) είναι πολύ λίγο για να αξιολογήσεις τα λεγόμενα μελανά σημεία. Οι δόκιμες μέθοδοι αναλύουν σημεία, κόμβους ή οδικά τμήματα, όχι ένα τσουβάλι που λέγεται δήμος με κάθε λογής δρόμο μέσα του.

Παρ' όλα αυτά, επειδή τα 10 ή 11 θύματα από τροχαία μου φάνηκαν πολλά για ένα έτος, είπα να αναζητήσω κι εγώ τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία της Αστυνομίας που έδωσαν τροφή στο δημοσίευμα. Με μια σύντομη λοιπόν έρευνα στον ιστότοπο της ΕΛ.ΑΣ. και σε άλλες πηγές βρήκα ότι:
  • Στο σύνολο της Φθιώτιδας το 2012 σκοτώθηκαν 23 συνάνθρωποί μας σε τροχαία.
  • Ωστόσο, από αυτούς μόνο οι 6 είναι πιθανό να "χάθηκαν" στο δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας.
Δεν είναι λίγοι βέβαια οι 6. Δυστυχώς, οι 4 ήταν μαζί στο ίδιο όχημα, που έπεσε σε γκρεμό στις 9/9/2012 "στον Μπράλο", ενώ αρκετά κοντά είχε συμβεί άλλο ένα θανατηφόρο (επίσης εκτροπή) λίγες μέρες νωρίτερα (16/8). Νωρίτερα το ίδιο καλοκαίρι είχε προηγηθεί παράσυρση ηλικιωμένου βοσκού κάπου στην Αμφίκλεια.

Με τίποτα δεν κατάφερα να εντοπίσω τους άλλους 4 ή 5 νεκρούς που θα έβγαζαν σωστό το δείκτη. Όλα τα άλλα θανατηφόρα της Φθιώτιδας, όπως τα καταγράφει η Αστυνομία, ήταν εκτός του ματωμένου δήμου.

Δεν μπορώ να ξέρω ποιο μεθοδολογικό λάθος έχει γίνει. Ίσως κάποια από τα ατυχήματα άλλων δήμων να υπολογίστηκαν στην Αμφίκλεια-Ελάτεια. Ίσως πάλι ο πληθυσμός να αποδόθηκε λανθασμένα.

Ακόμη και το τοπωνύμιο Μπράλος όμως, μπορεί να είναι παραπλανητικό όσον αφορά το δήμο. Τα δύο ατυχήματα του Μπράλου τοποθετούνται στο 10,5 και 11 χλμ. αντίστοιχα. Αυτές οι θέσεις, σύμφωνα με τον ιστότοπο που δείχνει τα όρια των καλλικρατικών ΟΤΑ, ανήκουν κατά τα φαινόμενα στο Δήμο Λαμιέων (χωριό Ελευθεροχώρι) και όχι στο Δήμο Αμφίκλειας-Ελάτειας.

Ίσως λοιπόν ο μόνος νεκρός του ματωμένου δήμου μέσα στο 2012 να ήταν ο άτυχος βοσκός...

Το σίγουρο είναι ότι ο χαρακτηρισμός δεν έχει κανένα νόημα αφενός, είναι εσφαλμένος αφετέρου. Πέρα από αυτό όμως, υπάρχουν και γενικότερα προβλήματα. Θα απαριθμήσω μερικά:
  • Τα δημοσιεύματα βασίστηκαν σε παρουσίαση που έκανε τελειόφοιτος σε ημερίδα γεωγράφων. Για την οδική ασφάλεια άλλωστε, όπως και για την αρχαιολογία, την οικονομία και τα πάντα, άποψη έχουν όλοι, κι ας λέμε ορισμένοι γραφικοί ότι η οδική ασφάλεια είναι επιστήμη. 
  • Η χαρτογράφηση κάθε είδους πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων των στοιχείων τροχαίων ατυχημάτων, διεθνώς έχει προχωρήσει πολύ. Χωρίς να θέλω να είμαι σκληρός με τον απόφοιτο της πάλαι ποτέ σχολής οικοκυρικών (δεν πολυφταίει ένας φοιτητής για τα όσα του ενέκριναν οι καθηγητές του), αξίζει να συγκριθεί ο χάρτης των ματωμένων δήμων με το πώς π.χ. οι ελβετοί αξιοποιούν την πλατφόρμα της Google Maps (κι όχι κάποιο χρυσοπληρωμένο GIS) για να απεικονίσουν με πολύ πιο ουσιαστικό τρόπο παρόμοιες πληροφορίες.
  • Παρά τη σαφώς βελτιωμένη διαθεσιμότητα στατιστικών στοιχείων, εξακολουθούν να υπάρχουν αντιφατικές πληροφορίες όσον αφορά τα τροχαία ατυχήματα με παθόντες. Για παράδειγμα, η ΕΛΣΤΑΤ και η ΕΛ.ΑΣ. διαφέρουν όσον αφορά τις στατιστικές για το 2012 (που αφορά η έρευνα του γεωγράφου). 976 θανόντες σε όλη τη χώρα αναφέρει η Αστυνομία, 988 η ΕΛΣΤΑΤ. 15.118 τραυματίες κατά την ΕΛ.ΑΣ., 15.640 κατά τη Στατιστική Αρχή. Ακόμη κι αν μαθαίναμε να χαρτογραφούμε σωστά, δεν θα ξέραμε τι ακριβώς να απεικονίσουμε.
Το μόνο παρήγορο στα παραπάνω τραγελαφικά είναι ότι τα δημοσιεύματα εμφανίστηκαν τις παραμονές της "λάθος" επετείου. Αν τα διαβάζαμε γύρω στην 25η Μαρτίου ή την 25η Νοεμβρίου, δεν αποκλείεται να βλέπαμε παραλληλισμούς με το Χάνι της Γραβιάς και τη Γέφυρα του Γοργοπόταμου, τόπους επίσης βαμμένους με αίμα, που τυχαίνει να είναι πολύ κοντά στο πέρασμα του Μπράλου. Ακροτελεύτιος σημείωσις: ούτε η Γραβιά, ούτε ο Γοργοπόταμος ανήκουν στο ματωμένο δήμο - ας τον αφήσουμε λοιπόν στην ησυχία και την ομορφιά του.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: