10 Ιαν 2014

Παπατζήδες

Για το όμορφο και συγκινητικό βιβλίο "33% Αντάρτης" της παλιάς δασκάλας μου κυρίας Αρετής, έχω γράψει πριν 2 χρόνια.

Το 33% είναι μια ειρωνική αναφορά, αποτελεί το υπόλοιπο που απομένει, αν από τη μονάδα αφαιρεθεί το 67%, το σύνηθες ποσοστό-κριτήριο για την έγκριση αναπηρικών παροχών.

Το 67% είναι ένα τεράστιο ποσοστό. Σημαίνει, κάτι παραπάνω από δύο τρίτα.

Το έχουμε ξαναβρεί μπροστά μας (κι όχι μόνο στο παιχνίδι του "παπά" με τα τρία παιγνιόχαρτα). Το έχω χρησιμοποιήσει κι άλλες φορές - βρίσκω αρκούντως συμβολική αυτή την αναλογία, όταν οι μεν γίνονται διπλάσιοι των δε.

Ένας στους τρεις, έγραφα το φθινόπωρο του 2011 - εμπνευσμένος από μια ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση - θεωρεί καλύτερη μεταπολιτευτική κυβέρνηση αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου (1981-1985).

Την ίδια περίπου εποχή είχαν ξεκινήσει, βοηθούσης της κρίσης και του πολιτικού τέλματος (θυμίζω: μνημόνιο που δεν έβγαινε, ΓΑΠ που δεν έβρισκε συμμάχους, "πλατείες", Παπαδήμος), οι ζυμώσεις που την κατάλληλη στιγμή έβγαλαν το Σύριζα δεύτερο κόμμα και τον Τσίπρα να συγκρίνεται σε κάθε του βήμα με τον ανερχόμενο Ανδρέα του 1977.

Η τραγωδία του πολιτικού μας σκηνικού νομίζω ότι περιγράφεται ως εξής: Τείνουμε να αντικαταστήσουμε τον παλιό διπολισμό με έναν νέο, καταδικάζοντας (υποτίθεται) τους φορείς του διπολισμού κι όχι το ίδιο το σύστημα εναλλαγής των κομμάτων-μαντριών. Το οποίο, όπως εφαρμόστηκε αλλά ιδίως όπως στήθηκε, εκτρέφει αυτά που μας κατέστρεψαν: τη μειωμένη λογοδοσία (αδιαφάνεια), την προβληματική έως ανύπαρκτη δημόσια διαβούλευση προ σημαντικών αποφάσεων, εν τέλει τις σπατάλες και την εκτεταμένη ατιμωρησία.

Τα παραπάνω "κακά" βρίσκουν έδαφος ανάπτυξης σε ένα περιβάλλον όπου η υπέρτατη αρχή είναι τα "μαγειρεία" (είτε "πρωινοί καφέδες" είτε κορπορατιστικά τραπέζια) των πολιτικών δυνάμεων που έχουν καταλάβει την όποια εξουσία (κεντρική, τοπική ή συνδικαλιστική), με κριτήριο την πλειοψηφία εργασίας (working majority). Αυτή η πλειοψηφία μπορεί να είναι απόλυτη, όσον αφορά το όργανο εκπροσώπησης, ωστόσο είναι ατελής. Για δύο λόγους:

Πρώτον, δεν είναι πάντα αντιπροσωπευτική. Τα παραδείγματα είναι πολλά, με γνωστότερα την ενισχυμένη αναλογική των εθνικών εκλογών (και τις "πλειοψηφίες" του 40%) και τους δύο αυτοδιοικητικούς γύρους.

Δεύτερον, συνήθως εκλαμβάνεται (από τους εκλεγόμενους) ως "εν λευκώ" εξουσιοδότηση, με λιγοστά checks & balances. Στη σημερινή συγκυρία αυτό διακωμωδείται ως "εντολή Σαμαρά", αν και δεν είναι πρωτοφανές ως φαινόμενο.

Η θέσπιση ενός συστήματος απλής αναλογικής, για την οποία έχουμε "φαγωθεί" εδώ και χρόνια κάποιοι - που τώρα, με τον ανερχόμενο Σύριζα, νομίζω γινόμαστε όλο και λιγότεροι - δεν θα έλυνε βέβαια ως πανάκεια όλα τα προβλήματα από μόνη της.

Εκεί ακριβώς, όμως, βρίσκεται ο λόγος για τον οποίο δεν έχει θεωρηθεί ως αυτονόητη, η εφαρμογή του μόνου απόλυτα δίκαιου συστήματος αντιπροσώπευσης. Αυτοί που έχουν μάθει να λειτουργούν στο περιβάλλον μειωμένης λογοδοσίας, δεν είναι χαζοί και αυτοκτονικοί. Επιβιώνουν διατηρώντας τις δομές που τους ανέθρεψαν. Και συσπειρώνουν γύρω τους τον κόσμο που έχει μάθει κι αυτός να λειτουργεί έτσι. Η "ελπίδα" του λαού που θα δώσει τις μελλοντικές πλειοψηφίες εργασίας (του 33% στις πολύ ακραίες περιπτώσεις - δηλαδή με διπλάσιους αντιπάλους απ' ό,τι συμμάχους!) θα είναι (δεν έχω καμία αμφιβολία) όμοια όπως παλιότερα: να έρθουν επάνω οι κοντινότεροί μας, μπας και μας δώσουν δουλειές.

Υπάρχει μία και μόνη ελπίδα να αλλάξει κάτι, έστω και διά της τεθλασμένης. Αν οι κυβερνώντες φερθούν όπως το Πασόκ (αχ, το Πασόκ) του 1989, που βλέποντας ότι χάνει ψήφισε το αναλογικότερο εκλογικό σύστημα όλης της μεταπολίτευσης. Σήμερα, βέβαια, ακόμη κι αυτή η καιροσκοπική πρωτοβουλία είναι δυσκολότερα εφικτή, μια και χρειάζεται πλειοψηφία 200 εδρών. Οπορτουνισμός ή μη, θα είχε ενδιαφέρον να δούμε ποια δικαιολογία θα έβρισκε ο Σύριζα για να πει "όχι" σε μια πρόταση ΝΔ-Πασόκ (και Δημάρ) για απλή αναλογική.



Δεν υπάρχουν σχόλια: