Για μια Ελλάδα αρχαία

Παρά τους όρκους αφοσίωσης προς την Τρόικα για άμεσες μεταρρυθμίσεις, τη διακήρυξη σωτηρίας της πατρίδας και την ξεκαρφωτική ομιλία Βορίδη ("για όλα φταίει ο Ανδρέας Π."), δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι και ο Αντώνης Σαμαράς επιδιώκει να χαϊδέψει τα αυτιά του σταθερά δυνατότερου - αν και όχι πλειοψηφικού - ρεύματος της ελληνικής κοινωνίας:

Του ενός τρίτου (πάνω-κάτω) που νοσταλγεί τη διακυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου και συγκεκριμένα την τετραετία 1981-1985 - δείτε σχετική ανάρτηση αυτού του ιστολογίου από τον Οκτώβριο του 2011, εδώ.

Η επαναφορά του συνθήματος-ζόμπι, "νέα Ελλάδα", στον επίλογο του συνεδρίου της ΝΔ σήμερα, μόνο με αυτή την τακτική μπορεί να συνδεθεί.

Πολύ πριν οικειοποιηθούν άλλοι (ο κακόμοιρος Ανδρέας Λοβέρδος και ένας παγκοσμίως άγνωστος ονόματι Ηλίας Μαρκόπουλος) τον τίτλο αυτό για τις πολιτικές τους κινήσεις, ο μεταπολιτευτικός δικομματισμός είχε καταφέρει κάτι απίστευτο - συμβολικό, ίσως, για την μετέπειτα συμπόρευση των δύο πάλαι ποτέ πόλων:

Το συγκεκριμένο σλόγκαν ενώνει, κατά κάποιο τρόπο, Πασόκ και Νέα Δημοκρατία.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, στη νίκη-τομή του 1981, γινόταν δεκτός από τα πλήθη με την ιαχή: "Μαζί σου / Αντρέα / για μια Ελλάδα νέα".

Τέσσερα χρόνια μετά, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης χρησιμοποίησε για λογαριασμό της αντιπολίτευσης τις ίδιες δύο λέξεις, κάτι που είχε επισημάνει και το Time σε ένα από τα λίγα, τότε, πρωτοσέλιδα που αφιέρωσε στη χώρα μας (ευτυχισμένες εποχές, όταν δεν ασχολούνταν μαζί μας, πιστέψτε με).

"...Adopting the slogan Nea Ellada (New Greece)..." σχολίαζε το περιοδικό. Υιοθετήθηκε το σύνθημα, φυσικά, δεν ανακαλύφθηκε από όσους συνέθεσαν τις αλήστου μνήμης αφίσες με το "Φιλελεύθερη, Νέα Ελλάδα", που τοποθετήθηκαν (πάνω και αντίστοιχα κάτω από άλλες) σε πάμπολλα σημεία της επικράτειας, στην προσπάθεια να αποσπάσουν την προσοχή όλων μας και την ψήφο των πολιτών.

Η νέα Ελλάδα, κοινό και κοινότοπο "motto", ενώνει τις δεινοσαυρικές πολιτικές δυνάμεις. Εμείς που θέλουμε να ακούσουμε, να δούμε και κυρίως να αγγίξουμε κάτι καινούργιο, πού μπορούμε να χτυπήσουμε το κεφάλι μας;

 

Χαμένοι χώροι

Στην Κόρινθο γίνονται αυτές τις μέρες οι εκδηλώσεις του Φαντάσου την Πόλη. Πρόλαβα και είδα στα γρήγορα μακέτες και πάνελ από προτεινόμενες πολεοδομικές παρεμβάσεις καθώς και την παράσταση στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό σήμερα Τετάρτη 19/6.

Ξεκινάω με τις πολεοδομικές παρεμβάσεις που πάντα με ενδιαφέρουν, πείτε το και απωθημένο - σε μια δεύτερη ζωή θα διάλεγα το μεταπτυχιακό πολεοδομίας και περιφερειολογίας του LSE, στο οποίο με είχαν δεχτεί. Μπορεί να μην απέκτησα τις εξειδικευμένες γνώσεις αλλά στον τομέα αυτό βλέπω το απαραίτητο πλαίσιο στο οποίο πρέπει να ταιριάζουν τα στοιχεία του "δικού μου" αντικειμένου (συγκοινωνιακά-κυκλοφοριακά). Νιώθω επίσης ότι μπορώ να μιλήσω για μια πόλη στην οποία έκλεισα ήδη 6 χρόνια.

Κοινό πρόβλημα πολλών πόλεων, μικρών και μεγάλων, είναι διάφοροι "χαμένοι χώροι" που επιδιώκεται να ανακτηθούν και να αξιοποιηθούν. Στην Κόρινθο το εμφανέστερο τέτοιο παράδειγμα είναι η περιοχή του μετρικού σιδηροδρομικού σταθμού και ο συνεχόμενος χώρος στα δυτικά του μέχρι την παραλία.

Τέτοιες δουλειές θέλουν χρήμα αλλά και καλή διαχείριση αυτού. Κακό παράδειγμα είναι τα όσα έχουν έως τώρα γίνει, που δείχνουν αποσπασματικά. Η παραλιακή διαμόρφωση, με τα μπλόκια, τον τσιμεντένιο διάδρομο, τα κακόμοιρα τα δεντράκια, είναι ασχημότερη και από το τουρκικό Κουσάντασι. Ο δρόμος, που αποτελεί συντόμευση ανάμεσα στο κέντρο και την Ποσειδωνία, διασχίζεται με ουκ αμελητέα ταχύτητα από αυτοκίνητα και του λείπει η σαφής, ασφαλής οριοθέτηση μεταξύ χώρων κίνησης, στάθμευσης και ήπιων χρήσεων (πεζοί, ποδήλατα). Παραδίπλα, οι τοίχοι του σιδηροδρομικού σταθμού γκρεμίστηκαν, αλλά δεν είναι σαφές το συνολικό όραμα.

Ο σχεδιασμός του μέλλοντος δεν είναι το δυνατότερό μας σημείο. Εκεί όπου "διαπρέπουμε" είναι στην αναβίωση της ιστορίας, χωρίς να περιοριζόμαστε στην καλή γνώση και την αποδοχή της (και χωρίς να επιτυγχάνουμε καν αυτά τα δύο). Κι αυτό μας φέρνει στη σημερινή εκδήλωση, στο θεατρικό δρώμενο με βασικό θέμα το "πότε θα ξεκινήσει και πάλι να λειτουργεί το τραίνο" - το παλιό, μετρικό τραίνο, παράλληλα με το οποίο ήδη λειτουργεί (με όλα της τα ζητήματα) σύγχρονη γραμμή κανονικού εύρους. Μου ειπώθηκε μάλιστα ότι (υποθέτω από "φορείς" ή συλλόγους) θα αναζητηθεί χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του συνόλου του πελοποννησιακού μετρικού δικτύου, έτσι ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο για λειτουργία (για να επιτελέσει ποιο ακριβώς μεταφορικό έργο; Λεπτομέρειες, τώρα...).

Στα θετικά, πάντως, της αποψινής βραδιάς ήταν το όμορφο τάνγκο στην παλιά αποβάθρα, το κέφι αρκετών από τους συμμετέχοντες και η ίδια η παρουσία πολλών από τους ενδιαφέροντες ανθρώπους της πόλης. Πρέπει επίσης να ειπωθεί ότι η όλη εκδήλωση δεν θα ήταν εφικτή αν δεν είχε ξεκινήσει πέρυσι το καλοκαίρι η λειτουργία του χώρου "φιλοξενίας" λαθρομεταναστών στο προσωρινό στρατόπεδο - εναντίον της οποίας ξιφουλκούσαν και ωρύονταν πολλοί από όσους απολαυσαν την ατμόσφαιρα του παλιού σταθμού απόψε, ξεχνώντας ποια ήταν η πληθυσμιακή σύνθεση (και η κοινωνική κατάσταση) στα παλιά βαγόνια μέχρι πριν από ένα χρόνο.

Στα αρνητικά θα συμπεριλάβω την προβληματική ανακοίνωση του χρόνου έναρξης (19:30 κατά την αφίσα, 19:00 κατά το ανακοινωθέν!), την ασάφεια ως προς το πού έπρεπε να βρίσκονται οι θεατές (καμία έστω και πρόχειρη σήμανση) και τα παρεπόμενά της: αναίτιες "απαγορεύσεις" μετακίνησης κοινού, άκομψες παρατηρήσεις στους επισκέπτες όπως "Αργήσατε!" - δεν το λες αυτό όταν είσαι "φάουλ" στην ανακοίνωση των χρόνων.

Τουλάχιστον, μια και στις παρούσες συγκυρίες δεν μπορούμε να περιμένουμε, όχι το τεχνητό νησί στην παραλία Καλάμια (μία από τις τολμηρές πολεοδομικές προτάσεις), αλλά ούτε καν τις απλούστερες βελτιώσεις, δεν βλάπτει να κλείνουμε τα μάτια, να κάνουμε λιγάκι τους χαζούς και να ονειρευόμαστε (ό,τι ονειρεύεται ο καθένας τέλος πάντων).

Frozen war, frozen State-TV signal, frozen chimney

Performed live on the ERT front yard by:
Jean-Paul Philippot (EBU President)
Slavoj Zizek (Social Scientist)
Alex Tsipras (Politician)

The chimney has now frozen
And from outside the front gate
Workers are assembled and discussing

The day is now advancing
Their lips are badly bitten
They hoist the banners and then start the marching

Five lorries had been dispatched
After the moon had set
And they came back all filled up with strike-breakers

They left again, still filled up
Nobody will ever pass
Even if we are all forced to immigrate

One month has gone since that time
Machines are getting rusty
The guys are feeling cold and getting hungry

On streets across the city
They're distributing flyers
And asking for support from all the workers

Based on the Greek song of the same tune, Pagose I Tsiminiera

Αιώνια χάλια

Μερικές σκέψεις στο θέμα "ΕΡΤ":

- Από τα εφηβικά μου χρόνια ('80s) με ενοχλούσε το μονοπώλιο της ΕΡΤ όπως και κάθε μονοπώλιο. Είχα μάλιστα πει σε καθηγητή του λυκείου ότι η σχετική διάταξη του Συντάγματος, που έλεγε ότι η ραδιοτηλοψία τελεί υπό τον άμεσο έλεγχο του κράτους, δεν είναι δημοκρατική. Εκείνος (ή εκείνη; Δεν θυμάμαι πια) με κατακεραύνωσε με κρατικίστικα επιχειρήματα και σώπασα, σκεπτόμενος "και όμως, γυρίζει". (Σημείωση: η διάταξη δεν άλλαξε, απλά ο "άμεσος έλεγχος κράτους" έγινε ΕΣΡ.)

- Φανταζόμουν την ιδιωτική τηλεόραση σαν κάποια από τα δορυφορικά που έτυχε να δω κατά καιρούς. Όταν ξεκίνησαν το Μέγκα, ο Αντέννα κι οι άλλοι, απογοητεύτηκα κάπως, είχαν κάτι το φτωχομπινέδικο. Το "Ποντίκι", ο "Σχολιαστής" κι ελάχιστοι άλλοι είχαν επισημάνει την πολιτική διάσταση (Μητσοτάκης, σε αντάλλαγμα για την πτώση Πασόκ-Κοσκωτά) των αδειών ιδιωτικών καναλιών καθώς και τις νομικές ατέλειες. Το βραχύβιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη είχε να κάνει και με την κόντρα που αναπτύχθηκε με αντίπαλους τους περισσότερους μεγαλοεκδότες.

- Τα ελληνικά ΜΜΕ (κρατικά και μη) σταδιακά έγιναν τόσο απογοητευτικά στα μάτια μου, που σήμερα έχω ουσιαστικά σταματήσει να αγοράζω έστω και κυριακάτικες εφημερίδες, βλέπω ελάχιστη τηλεόραση (σχεδόν ποτέ ειδήσεις) και ευχαριστώ το Θεό που "κληρονομήσαμε" κάποτε τη δορυφορική κεραία και αυξήθηκαν οι επιλογές (διότι, κάποιες φορές, π.χ. βράδυ καθημερινής, είναι ευχάριστος τρόπος χαλάρωσης το να στηθείς στον καναπέ χαλαρός με το τηλεκοντρόλ).

- Η ΕΡΤ είναι για μένα ό,τι και το ελληνικό Δημόσιο γενικότερα. Θέλει σμίκρυνση. Δεν μπορώ να μην επισημάνω την καλή ποιότητα κάποιων προγραμμάτων σε ράδιο και TV, ούτε τα πλεονεκτήματα από μια υγιή δημόσια ραδιοτηλεόραση όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Δεν με πείθει όμως κανείς ότι τα 3 κανάλια και οι αμέτρητοι ραδιοσταθμοί είναι must. Γιατί ΚΟΣΜΟΣ και 3ο Πρόγραμμα πρέπει να είναι διαφορετικά; Γιατί ΕΡΑΣΠΟΡ και 2ο Πρόγραμμα να μην είναι μαζί; Γιατί όχι ΝΕΤ ως mainstream και μίξη ΕΤ1/ΕΤ3 στο πιο "κουλτουρέ΄";

- Οι "ΔΕΚΟ" δηλ. οι δημόσιες ΑΕ δεν μπορεί να μην υποστούν αυτά που θα υποστεί το ελληνικό Δημόσιο συνολικά. Δεν μπορεί να εξαιρεθούν. Δεν έχω καμία διάθεση να υποστηρίξω αργόμισθους, συνδικαλισταράδες, βύσματα, "χρωματισμένες" διαδηλώσεις. Το συντεταγμένο Κράτος έχει δεσμευτεί να βάλει "χέρι". Δυσάρεστο "χέρι". Μέρος του προβλήματος είναι ότι αυτό το Κράτος δεν έχει κινηθεί γιατί πάντα θέλει να δείχνει ότι πιέζεται από την Τρόικα. Ένα άλλο και ίσως σοβαρότερο μέρος του προβλήματος είναι ότι οι κυβερνητικές πολιτικές δυνάμεις (και κυρίως η ισχυρότερη) ενεργούν με βάση τα κομματικά τους κριτήρια. Μπορεί η Δημάρ να παίζει "τσούκου-τσούκου ball" για να φαίνεται πάντα λίγο αριστερή, αξεπέραστη όμως είναι η ΝΔ που βρίσκει "στα χάλια τους" τους άλλους 2 εταίρους και, χωρίς να νοιάζεται για σοβαρή εξυγίανση στην ΕΡΤ (ή για συνολική διαχείριση του, απαραίτητου, εξορθολογισμού του Δημοσίου - που δεν θα έδινε σε πολλούς το δικαίωμα να πουν ότι "μένουν στο δρόμο με μία πράξη νομοθετικού περιεχομένου"), προχωρά σε αμφίβολης (τουλάχιστον) συνταγματικότητας (και αποτελεσματικότητας...) μεθοδεύσεις, με απειλές εκλογών και άλλες τέτοιες "ομορφιές".

Υστερόγραφο, "επί του πιεστηρίου": Διακοπή ψηφιακών εκπομπών ΕΡΤ "στον αέρα", το ζήσαμε κι αυτό. Στη Θεσσαλονίκη βέβαια ήταν πιο γραφικά, με τα ΜΑΤ και τον Κούβελα στο δασάκι. (Και μη χειρότερα.)

Για χαστούκια είναι ώρες-ώρες αυτός ο γιος μου. Άει στον Κόρακα πια!

Ιστορία και αφηγήματα

Από μικρός στα αγγλικά έμαθα ότι υπάρχουν δύο διαφορετικές λέξεις που προέρχονται από την κοινή ελληνική ρίζα "ιστορία".

Η αφήγηση λέγεται story. Το επιστημονικό αντικείμενο ονομάζεται history.

Οι καλοί μας φιλόλογοι στο γυμνάσιο μας έδωσαν, επιπροσθέτως, δύο σχετικές γνώσεις:

Πρώτον, τη μεθοδικότητα του Θουκυδίδη, που αποτέλεσε το μέτρο για πολλούς μεταγενέστερους, παρόλο που "πατέρας" της Ιστορίας παραμένει ο αλικαρνασσεύς Ηρόδοτος.

Δεύτερον, την απώτατη καταγωγή της λέξης: από το ρήμα οίδα, που σημαίνει "γνωρίζω". Από την ίδια πηγή, και συγκεκριμένα το θέμα (F)ιστ-, βγαίνει και η επιστήμη.

Η Ιστορία είναι επιστήμη. Διδάσκεται - πολλοί φίλοι και γνωστοί μου σπούδασαν σε "ιστορικό-αρχαιολογικό" πανεπιστημιακό τμήμα. Όπως σε κάθε επιστήμη, υπάρχουν "σχολές", διαφορετικές απόψεις, γνώμες, ερμηνείες. Επίσης υπάρχει μέθοδος, υπάρχουν κριτήρια, στην προσπάθεια να διακρίνεται και να οριοθετείται ένα "ιστορικό γεγονός" και οι συνθήκες του.

Σχεδόν καμία επιστήμη δεν είναι αποκομμένη από την κοινωνία. Και οι ιστορικοί λοιπόν χρειάζεται να συνδιαλέγονται με τους μη ειδικούς, να εκλαϊκεύουν, να δέχονται κριτική - όχι πάντα καλόπιστη.

Μάλιστα, στις σημερινές συνθήκες "εκδημοκρατισμού" της γνώσης, ο ρόλος των ειδικών γίνεται όλο και δυσκολότερος. Το διαδίκτυο δίνει εύκολη πρόσβαση σε "αποστάγματα" ή και λεπτομέρειες για τον καθένα μας - και, στην αντίστροφη κατεύθυνση, διευκολύνει την έκφραση. Η επιστήμη δεν προστατεύεται από υψηλά τείχη.

Αναπόφευκτα, αυτό σημαίνει ότι κάποιοι που μέχρι τώρα δεν το τολμούσαν, σήμερα αισθάνονται αρκετά "ενδυναμωμένοι" ώστε να "βγάλουν γλώσσα". Συχνά, δεν αντιλέγω, έχουν "πάτημα" στις ίδιες τις πρακτικές πολλών επιστημόνων, που θυσιάζουν τις αρχές τους για χάρη του πελάτη τους (χρηματοδότη τους). Χρειάζονται πεπαιδευμένα μυαλά για να βγάλουν άκρη στο δημόσιο διάλογο - και αυτά σπανίζουν.

Ένα ακόμη κομμάτι του "παζλ" είναι η χρήση της Ιστορίας και άλλων επιστημών από τις εξουσίες. Χαρακτηριστικό είναι ένα χθεσινό (9/6/'13) άρθρο του Alexis (Παπαχελά), στο οποίο ουσιαστικά μπλέκει την Ιστορία (history) με το αφήγημα (story). Η μακρόχρονη θητεία του στις ΗΠΑ δεν δικαιολογεί τέτοιες συγχύσεις. Για τους "εθνικούς μύθους" και το "πατριωτικό φρόνημα" μπορούμε να κάνουμε ενδιαφέρουσες και χρήσιμες συζητήσεις. Όσοι παίζουν όμως στο "γήπεδο" της ιστορικής επιστήμης έχουν διαφορετικό αντικείμενο.

Το σχολικό μάθημα ιστορίας είναι άραγε αφήγημα ή μια εισαγωγή στο αντίστοιχο επιστημονικό αντικείμενο (όπως η φυσική ή τα μαθηματικά); Το καθετί που γράφεται για παιδιά 9 ετών (τότε ξεκινά η διδασκαλία ιστορίας) πρέπει να προσαρμόζεται στην ανάλογη γλώσσα, καμία αντίρρηση γι' αυτό. Όμως ακόμη και ένα 9χρονο (πολλώ δε μάλλον ένα 12χρονο ή ένα γυμνασιόπαιδο/λυκειόπαιδο) είναι σε θέση να ξεχωρίζει, και πρέπει να μάθει να ξεχωρίζει, την αλήθεια και την τεκμηρίωση αφενός, από το μύθο και το θρύλο αφετέρου.

Φίλος από υπερατλαντική χώρα μου εξέφρασε πρόσφατα την απορία, γιατί στην τρίτη δημοτικού αναφέρεται ως "ιστορία" η μυθολογία. Του εξήγησα ότι αυτό έχει μείνει από παλιά, αν δεν κάνω λάθος ήδη από τα δικά μου σχολικά χρόνια το βιβλίο Γ' και Δ' δημοτικού ήταν κοινό, με ένα μέρος μυθολογία κι ένα μέρος "κανονική" ιστορία. (Ο σημερινός τίτλος είναι αλήθεια ότι περιγράφει το πέρασμα από τη μυθολογία στην ιστορία.) Φίλε μου καλέ, ακριβώς αυτό το μπέρδεμα, που ξεκινά από τις τρυφερές ηλικίες, μας ταλαιπωρεί κι όταν "ωριμάζουμε".

Δεν θα περίμενα απ' τον καθένα να γίνει ιστορικός, ούτε πρέπει να επαναφέρουμε "τα ψηλά τα τείχη" της επιστήμης, αλλά το - υποτίθεται - καλύτερο μορφωτικό επίπεδο της σημερινής κοινωνίας θα έπρεπε να βοηθά όλους μας να συναισθανόμαστε πότε μας παίρνει να "αποφανθούμε" και πότε, απ' την άλλη, να σωπαίνουμε, ακούγοντας αυτούς που αντικειμενικά έχουν τον πρώτο λόγο.

Προμηθεύς, 2852-2784 π.Χ. (ας πούμε)

The number of the anti-racist beast

Μια ακόμη πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του πάσης φύσεως κοινωνικού αποκλεισμού ανέλαβαν οι δήμαρχοι πέντε μεγάλων πόλεων.

Μετά την πρόσφατη κοινή τους διακήρυξη, οι κ.κ. Καμίνης (Αθήνα), Μπουτάρης (Θεσσαλονίκη), Δημαράς (Πάτρα), Σκοτινιώτης (Βόλος) και Φίλιος (Ιωάννινα), με νέο ανακοινωθέν, προαναγγέλλουν τη λειτουργία τηλεφωνικού αριθμού στον οποίο οι δημότες θα αναφέρουν οποιοδήποτε σχετικό περιστατικό υπέπεσε στην αντίληψή τους ή υπέστησαν οι ίδιοι.

Οι κλήσεις θα μπορούν να γίνονται από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο, χωρίς χρέωση. Ανάλογα με το σημείο από το οποίο καλείτε, το τηλεφώνημα θα δρομολογείται στον πλησιέστερο Δήμο, στις ειδικές υπηρεσίες που θα απαντούν επί 24ώρου βάσεως.

Η υπηρεσία αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία μια και στους Δήμους που σήμερα συμμετέχουν κατοικούν πάνω από 1,5 εκατομμύριο συνάνθρωποί μας και σε αυτούς περιλαμβάνονται οι πλέον υποβαθμισμένες αστικές περιοχές, στις οποίες και παρατηρούνται τα περισσότερα κρούσματα.

Οι πληροφορίες θα εξετάζονται και στο συντομότερο δυνατό χρόνο θα διαβιβάζονται στην αρμόδια υπηρεσία της Ελληνικής Αστυνομίας.

Ο αριθμός κλήσης χαρακτηρίστηκε από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών ως έκτακτης ανάγκης και θα έχει πανελλαδική εμβέλεια. Επελέγη ένας από τους πλέον εύκολα απομνημονεύσιμους συνδυασμούς ψηφίων. Η ιδέα λέγεται ότι αποτελεί "πνευματικό τέκνο" του δημάρχου Θεσσαλονίκης, γνωστού για την τόλμη του και το ανοιχτό μυαλό του.

Ο κ. Γιάννης Μπουτάρης σε τηλεοπτικές του δηλώσεις διέψευσε τους ισχυρισμούς του Μητροπολίτη κ. Άνθιμου ότι ο τριψήφιος αριθμός αποσκοπεί στην πρόκληση του θρησκευτικού συναισθήματος των πολιτών και επέμεινε ότι βασίστηκε στη διεθνή εμπειρία και πρακτική.

Παρουσίασε, μάλιστα, το "χαρακτηριστικό παράδειγμα" γνωστού λονδρέζικου πανεπιστημίου, στο οποίο (όπως φαίνεται στη φωτογραφία) χρησιμοποιείται "με επιτυχία" ο ίδιος, παρεξηγημένος αριθμός κλήσης έκτακτης ανάγκης.

Ίου, ίου, ίου - rethink την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου!

Πριν από πολλά χρόνια είχα βρει, σε βιβλιοπωλείο νομίζω, μια καρτ ποστάλ που απεικόνιζε την παρακάτω ελαιογραφία. Δείχνει την Πανεπιστημίου πριν από περίπου 100 χρόνια. Δείχνει πεζοδρομημένη αλλά μάλλον δεν είναι, άλλωστε η κυκλοφορία τότε θα ήταν μάλλον μικρή. Είχα πάντως βρει αυτή την εικόνα πολύ ονειρική.

Ήδη από τη δεκαετία του '80, σίγουρα αρκετά πριν αγοράσω την κάρτα, είχε διατυπωθεί η πρόταση πεζοδρόμησης της κεντρικής αυτής οδού. Η πατρότητα της ιδέας αποδίδεται στο μακαρίτη Αντώνη Τρίτση. Ο πρόωρα χαμένος, αλλοτινός υπουργός και δήμαρχος Αθηναίων, έμεινε στην ιστορία ως οραματιστής και φιλότιμος πολιτικός. Δεν χωρούσε στο στενό πασοκικό κορσέ και γι' αυτό ο Ανδρέας Παπανδρέου τον έδιωξε. Ο Τρίτσης "αγκαλιάστηκε" από τη Δεξιά και έγινε ο ουσιαστικός διάδοχος του Έβερτ στο Δήμο μετά τη νίκη της ΝΔ. Νομίζω ότι ενσαρκώνει όσο λίγοι (στην "ομάδα" αυτή βλέπω και το Σαββόπουλο με την εκπομπή Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι) την απότομη ελληνοκεντρική στροφή της κοινωνίας γύρω στο '87 - στροφή που ακολούθησε διάφορες μαζεμένες σοσιαλίζουσες ή εκσυγχρονιστικές αλλαγές που έγιναν επί Πασόκ μεταξύ '81-'85, η λάμψη των οποίων (όπως και του ίδιου του Πασόκ) μειώθηκε μετά τη διετία λιτότητας '85-'87.

Ο Τρίτσης, παρά το σύντομο της διαδρομής του, άφησε παρακαταθήκες που ακολουθήθηκαν έκτοτε με συνέπεια. Είναι ο εισηγητής (αν όχι ο εμπνευστής) της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στα γυμνάσια (κι όχι μόνο στα Λύκεια). Κεντρική όμως θέση στη συλλογική ανάμνηση του Τρίτση έχουν οι πολεοδομικές παρεμβάσεις που πρότεινε, που εκτός από την πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου περιελάμβαναν κι ένα τραμ.

Το πέρασμα του Τρίτση από το Υπουργείο και το Δήμο (κι όχι βέβαια μόνο του, ας μην αγνοήσουμε τον Οργανισμό Ρυθμιστικού και το ΥΧΟΠ, από τις μέρες Μάνου ήδη) δημιούργησε μια "σχολή" επιστημόνων, που αναμφίβολα έως τότε έλειπε (ως δημόσια παρουσία). Την πολιτική αυτονόμηση του Τρίτση τη μιμήθηκε και αυτή η "σχολή", με αποτέλεσμα π.χ. ο Θάνος Βλαστός, γνωστός και ως "ο οικολόγος συγκοινωνιολόγος", να αποτελέσει στενό συνεργάτη του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Τόσο στενό, που τον ακολούθησε στο κομματικό εγχείρημα (ΚΕΠ), σε συνέχεια της συνεργασίας τους στα αυτοδιοικητικά.

Ο Βλαστός, που πρωτοποριακά για τα ελληνικά δεδομένα χάραξε (και χαράζει) νέους "δρόμους", μιλώντας και γράφοντας για το ποδήλατο (κι όχι μόνο) - στη χώρα του μπετόν και των δεινοσαυρικών αντιλήψεων, βλ. ΚΤΕΛ, αυτοκίνηση-über-alles κ.ά. - εμφανίζεται συχνά σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις. Σε αρκετές απ' αυτές, στη δεκαετία του 2000 αν δεν κάνω λάθος, τον έβλεπα με μια νεαρώτερη κυρία, στενή του συνεργάτιδα, ονόματι Τίνα Μπιρμπίλη.

Το 2009 την έμαθε το πανελλήνιο, καθώς έγινε Υπουργός Περιβάλλοντος (πάω στοίχημα ότι κάπου έχετε ακούσει όλοι για το γυμναστήριο στο οποίο είχε γνωρίσει το ΓΑΠ). Και το 2010, ενώ η Ελλάδα άρχισε να μπαίνει στη δίνη των μέτρων αντιμετώπισης της χρεωκοπίας της, το νέο αυτό Υπουργείο προχώρησε σε μια ακόμη σπονδή στο βωμό της λατρείας Αντώνη Τρίτση - ή, αν θέλετε, στο επόμενο βήμα της Tritsch Tratsch Polka. Εκείνη τη χρονιά, λοιπόν, ξεκίνησε η ιστορία με το Rethink Athens, τους διαγωνισμούς του, τις μελέτες κ.λπ., με βασικό άξονα την Πανεπιστημίου και την πεζοδρόμησή της.

Το διαθέσιμο υλικό είναι αρκετό και αξίζει να το διαβάσει όποιος θέλει να διαμορφώσει τη δική του άποψη. Θα πω εδώ τη δική μου, για όποιον ενδιαφέρεται.

[1] Το τραμ, φυσικά, πρέπει να μπει στο κέντρο της Αθήνας (όπως και του Πειραιά, κάτι που κουτσά-στραβά προχωρά ήδη), αλλιώς λειτουργεί λειψά. Τι πιο φυσικό, από το να συνεχίσει βόρεια, μέσω Πανεπιστημίου. Κι από εκεί, Πατησίων ή/και 3ης Σεπτεμβρίου και όπου φτάσει - ας "μιλήσουν" οι μελετητές.

(Σημείωση: Δεν έχει νόημα να πάμε πίσω και να δούμε αν θα έπρεπε να έχει καν γίνει το τραμ - που ήταν άλλη μια σπονδή στον Τρίτση. Έγινε, υπάρχει και το μόνο λογικό είναι, να δούμε πώς θα λειτουργήσει καλύτερα.)

[2] Για την Πανεπιστημίου, δυστυχώς θεωρήθηκε "δογματικά" δεδομένο το ότι θα πεζοδρομηθεί. Ούτε ένα από τα "σενάρια" που παραθέτουν οι συνάδελφοι συγκοινωνιολόγοι δεν εξετάζει το να διατηρηθεί με κάποιο τρόπο η κυκλοφορία. Με το καλημέρα σας, πεζόδρομος, κι αν σας αρέσει. Γιατί να μην εξετάσουμε μια εναλλακτική προσέγγιση όπως αυτή της βαρκελωνέζικής Ράμπλα, όπως προτείνει ένας φίλος, με μια λωρίδα ανά κατεύθυνση στην άκρη; Κι αν η διατήρηση μιας κάποιας κυκλοφορίας, πέρα από την αντικειμενική της χρησιμότητα (αποφυγή "στραγγαλισμού"), έχει και ψυχολογικά πλεονεκτήματα για όσους φοβούνται τη μετατροπή όλης της Πανεπιστημίου σε ζώνης no-go νυχτερινού (κι όχι μόνο) εγκλήματος, όπως είναι σήμερα το βόρειο μισό της από το Οφθαλμιατρείο και πέρα;

Όοοχι... Άπαξ και εμφανίζεται στο χάρτη του Ρυθμιστικού του '85 ("του Τρίτση"...), που είναι και Νόμος, τέρμα και τελείωσε. Θα γίνει πεζόδρομος. Το ακούμε και αυτό.

Είναι δυνατόν;

Έστω και τώρα, που δεν έχουν "πέσει" σφραγίδες, ούτε φυσικά "τσαπιές", προλαβαίνουμε να ξανασκεφτούμε.

Rethink, σωστά;

Δεν πειράζει που έγιναν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Ουκ ολίγοι κοσμούν τα συρτάρια και τις κορνίζες. Το κόστος τους είναι μικρό σε σχέση με το κατασκευαστικό - και το έμμεσο κόστος από τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων.

Να το ξαναδούμε το θέμα, πιο ανοιχτά, γιατί το αξίζει. Για την Πανεπιστημίου μιλάμε, όχι για το αν θα μπουν σαμαράκια στην οδό Παναγνώστου της τάδε γειτονιάς.

Περί πάτρης, περί πάρτης (parties)

Από τα όσα έγραψε και είπε πριν μια βδομάδα ο Αλέκος Παπαδόπουλος - βασικός συντελεστής της αθόρυβης, απρόσμενα καλής διακυβέρνησης στην τελευταία διετία του Ανδρέα Π. - συγκράτησα ότι τα "μνημόνια" θα έπρεπε να είναι, και θα μπορούσαν έστω και τώρα να γίνουν, το "παραπλήρωμα" μιας εθνικής πολιτικής που θα όριζε στόχους για τη χώρα.

Ο θεσπρωτός πρώην υπουργός, από ευγένεια και κοσμιότητα, δεν ήθελε να φανεί πολύ απαισιόδοξος ούτε ιδιαίτερα "κακός" για τους συναδέλφους του πολιτικούς. Μπορεί να ελπίζει ότι θα κληθεί να συμβάλει σε μια τέτοια προσπάθεια. Μακάρι, δεν θα μας κακόπεφτε, το θεωρώ όμως απίθανο. Ήδη η τρικομματική κυβερνά επί ένα χρόνο. Θα κριθεί στο (όποιο) τέλος, παρατηρώ όμως ότι μέχρι τώρα δεν έχει δείξει τη διάθεση να χαράξει στρατηγική και να εμπνεύσει. Μπορεί κάποιοι στους κόλπους της να έχουν έτοιμη την απάντηση, ότι διαχειρίζονται "φλέγοντα προβλήματα" που δεν επιτρέπουν τέτοιες πολυτέλειες.

Ας μη γίνω κι εγώ επικριτικός μια και είμαι έξω απ' το χορό και δεν έχω να κάνω "μπουγάδα" όπως αυτοί. Κοιτάζοντας όμως μπροστά, βλέπω ότι έχουμε κάπου 12 μήνες μέχρι το πολιτικό "τεστ" των κυβερνητικών εταίρων, τις δημοτικές και ευρωβουλευτικές εκλογές. Αν λοιπόν μέχρι τώρα απετέλεσε πολυτέλεια η δημόσια συζήτηση ή έστω έκθεση μιας εθνικής στρατηγικής, τι θα συμβεί από δω και πέρα, όσο τα τρία κόμματα θα έχουν το νου τους στο πώς θα αποφύγουν την πανωλεθρία τόσο έξω όσο και μέσα;

Ακόμη κι αν βγουν μπροστά οι ευπατρίδεις, με τρόπο σαν κι αυτόν που οραματίζεται ο "κυρ Αλέκος", πόσο θα αντέξουν τα συμπολιτευόμενα κομματικά "μαγειρεία" τον πειρασμό της ανάλωσης ενέργειας (και πόρων) στην εύρεση της κατάλληλης απάντησης στην ανέξοδη, "αγανακτισμένη" αντιπολιτευόμενη ψήφο;

Θα αγνοήσει η ΝΔ τους μαχητικούς ακροδεξιούς που θα διεκδικήσουν τις πόλεις, τονίζοντας την υποβάθμιση και την, όπως και να το κάνουμε, αυξημένη εγκληματικότητα;

Δεν θα επιδιώξει ο κεντροαριστερός χώρος να κατεβάσει μια ενιαία λίστα στις ευρωεκλογές, ώστε να κρατηθεί (με κάποιους κράχτες) σε ένα διψήφιο (ει δυνατόν) ποσοστό-πρόκριμα για τα μελλούμενα;

Οι πασόκοι, που επί ΓΑΠ (2010, όταν δεν "έτσουζε" πολύ το μνημόνιο) είχαν δει να εκλέγονται ουκ ολίγοι "πράσινοι" δήμαρχοι (και περιφερειάρχες), διαπιστώνουν - παρά τα "χάλια" του Κινήματος - ότι αυτοί ακόμη, όπως και διάφοροι συνδικαλιστές κ.λπ. που αρνούνται να γίνουν Σύριζα, αποτελούν μη αμελητέες νησίδες επιβίωσης του "χώρου". Αν μάλιστα ποντάρουν, με τη βοήθεια σιωπηρής στήριξης της ΝΔ, στο 1-2 του 2010, δηλ. τους μεγάλους δήμους που είχαν κερδίσει οι υποψήφιοι που έχαιραν στήριξης και από τη ΔΗΜΑΡ (Καμίνης-Μπουτάρης), ίσως σώσουν και την παρτίδα.

Την παρτίδα, λέμε. Το να βοηθήσουν την πατρίδα, τόσο οι Πασοκοδημαρίτες όσο κι οι Νεοδημοκράτες, το βλέπω να περνάει (ή μάλλον να μένει) σε δεύτερη μοίρα.

Είναι κρίμα. Και δυστυχώς γι' αυτό φταίει, μεταξύ άλλων, ο Ραγκούσης, που πίστευε ότι το Πασόκ - μετά την οικονομική ανάκαμψη του ...2011 - θα επανεκλεγόταν το 2013, καθιστώντας τις διπλές εκλογές Ευρώπης-αυτοδιοίκησης (τις οποίες και όρισε να συμπέσουν το 2014) έναν ευχάριστο περίπατο!

Κατά βάθος, βέβαια, ο Νταλάρας φταίει, αλλά αυτό θα το εξηγήσω άλλη φορά