Η απήχηση του παρεξηγημένου ανδρεοπαπανδρεϊσμού έχει να κάνει, πέρα από τους ιστορικούς-πολιτικούς λόγους, και με μια ιδιαίτερη πτυχή της πολυσυζητημένης απλόχερης πολιτικής της περιόδου.
Με το Πασόκ του '81-'85 ένιωσαν λιγότερο αποκλεισμένες οι μάζες της επαρχίας. Σε μια "δημοκρατική άμιλλα", οι πρωτεύουσες των νομών εξασφάλισαν ισότιμες υποδομές (με την ευρεία έννοια), τα εδάφη τους εξελίχθηκαν σε μικρόκοσμους όπου - ακόμη κι αν σε περιφερειακή ή εθνική θεώρηση η κατανομή δεν ήταν βέλτιστης αποδοτικότητας - η έννοια του "πρώτου στο χωριό" μετεξελίχθηκε.
Η ακτινοβολία της μεγαλούπολης δεν χάθηκε. Η εσωτερική μετανάστευση όμως εξισορροπήθηκε από ένα ρεύμα μερικής επιστροφής στις ρίζες ή και συνειδητής αποκέντρωσης. Το κυριότερο είναι ότι πολύς κόσμος δεν έβλεπε πια την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη σαν τη μόνη του επιλογή για "να ζήσει" - με ό,τι αυτή η έκφραση σήμαινε για τον καθένα. Το σινεμά σου, το πολυκατάστημά σου, τα φροντιστήρια αγγλικών σου, το γιατρό σου, ό,τι χρειαζόσουν κατά κανόνα το είχες σχεδόν δίπλα σου - στη χειρότερη περίπτωση, αν ήσουν στην Αργιθέα ή τους Λειψούς, θα είχες λίγη ταλαιπωρία παραπάνω ή θα αποκλειόσουν για λίγο από κανένα χιονιά ή τίποτα μποφόρια.
Φυσικά αυτό το φαινόμενο έχει και downsides, όπως λέγαμε κι εμείς στο South Kensington (και φαντάζομαι το έλεγαν και στο Surrey). Έχω την εντύπωση ότι βασίστηκε αρκετά σε διοικητικές ρυθμίσεις, που αυτοτροφοδοτούνταν, όχι σε "πραγματική" έλξη λόγω πρωτογενούς παραγωγής του τόπου. Ιδρύοντας μια δημόσια υπηρεσία ή ένα ΑΕΙ, που το ζήτησε ο (εκλεγμένος μετά το 1994, άρα συχνά πιο απαιτητικός ή πιο λαϊκιστής) νομάρχης (από κοντά κι ο δήμαρχος), επειδή "δεν είναι δυνατόν" να μην έχει η (ιστορική, βεβαίως) πρωτεύουσά του κάτι που το έχει η ισότιμη διπλανή της, προσελκύεις γύρω τους όλη αυτή την υποστηρικτική απασχόληση που "δίνει ζωή" και κίνητρα. Επίσης, αυτή η "ανάπτυξη" έχει κρατηθεί στο επίπεδο (κλίμακα, δυναμική/φιλοδοξία) που βολεύει τον τυπικό μικροϊδιοκτήτη και πιστεύω ότι κάποιες φορές δεν γίνεται αρκετά ελκυστική για να γίνει σημαντική σε επίπεδο π.χ. περιφέρειας ή και να αποκτήσει μια ευρύτερη ακτινοβολία. Ο κίνδυνος είναι η ανάπτυξη μιας μετριοκρατίας που δεν πολυδίνει λογαριασμό πέρα από το "χωριό της" (νομό), δεν την πολυνοιάζει να λάμψει παραέξω και φυσικά δεν πολυευνοεί καινοτομία, τομές, διάκριση, αριστεία.
Η ισορροπία πιστεύω ότι μπορεί να βρεθεί στη μέση. Όσο φεύγαμε από το αθηνοκεντρικό παρελθόν, στο οποίο όσοι ήθελαν να πάνε μπροστά διόρθωναν την προφορά τους για να μην τους προδώσει, τόσο κέρδιζαν έδαφος οι μετα-εκσυγχρονιστικοί ήχοι: κώφωση φωνηέντων, "φωνηεντοφαγία" και ποικίλες εκδοχές των λάμδα και νι. Αυτό από μόνο του δεν είναι κακό, κάθε άλλο: αν βοηθά τα τοπικά ιδιώματα να αποφύγουν τη μοίρα των λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών, τόσο το καλύτερο, αρκεί να γίνεσαι κατανοητός από τον ξένο (επισκέπτη ή νεοφερμένο) και να τον παίζεις, να μην τον αποκλείεις. Δεν ωφελεί να γίνεις πρωτευουσιάνος με το ζόρι, αρκεί - κατά τη γνώμη μου - να μην αγνοείς ότι η λέξη πολιτισμός βγαίνει από την πόλη και ότι η καλή παιδεία είναι εξίσου απομακρυσμένη από τη μαγκιά τόσο του κάμπριο όσο και του τρακτέρ (με κοινό υπόστρωμα φραπέ ή και φρέντο), και να θυμάσαι ότι το πραγματικά καλό δεν έχει γεωγραφικά όρια ισχύος.
Με το Πασόκ του '81-'85 ένιωσαν λιγότερο αποκλεισμένες οι μάζες της επαρχίας. Σε μια "δημοκρατική άμιλλα", οι πρωτεύουσες των νομών εξασφάλισαν ισότιμες υποδομές (με την ευρεία έννοια), τα εδάφη τους εξελίχθηκαν σε μικρόκοσμους όπου - ακόμη κι αν σε περιφερειακή ή εθνική θεώρηση η κατανομή δεν ήταν βέλτιστης αποδοτικότητας - η έννοια του "πρώτου στο χωριό" μετεξελίχθηκε.
Η ακτινοβολία της μεγαλούπολης δεν χάθηκε. Η εσωτερική μετανάστευση όμως εξισορροπήθηκε από ένα ρεύμα μερικής επιστροφής στις ρίζες ή και συνειδητής αποκέντρωσης. Το κυριότερο είναι ότι πολύς κόσμος δεν έβλεπε πια την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη σαν τη μόνη του επιλογή για "να ζήσει" - με ό,τι αυτή η έκφραση σήμαινε για τον καθένα. Το σινεμά σου, το πολυκατάστημά σου, τα φροντιστήρια αγγλικών σου, το γιατρό σου, ό,τι χρειαζόσουν κατά κανόνα το είχες σχεδόν δίπλα σου - στη χειρότερη περίπτωση, αν ήσουν στην Αργιθέα ή τους Λειψούς, θα είχες λίγη ταλαιπωρία παραπάνω ή θα αποκλειόσουν για λίγο από κανένα χιονιά ή τίποτα μποφόρια.
Φυσικά αυτό το φαινόμενο έχει και downsides, όπως λέγαμε κι εμείς στο South Kensington (και φαντάζομαι το έλεγαν και στο Surrey). Έχω την εντύπωση ότι βασίστηκε αρκετά σε διοικητικές ρυθμίσεις, που αυτοτροφοδοτούνταν, όχι σε "πραγματική" έλξη λόγω πρωτογενούς παραγωγής του τόπου. Ιδρύοντας μια δημόσια υπηρεσία ή ένα ΑΕΙ, που το ζήτησε ο (εκλεγμένος μετά το 1994, άρα συχνά πιο απαιτητικός ή πιο λαϊκιστής) νομάρχης (από κοντά κι ο δήμαρχος), επειδή "δεν είναι δυνατόν" να μην έχει η (ιστορική, βεβαίως) πρωτεύουσά του κάτι που το έχει η ισότιμη διπλανή της, προσελκύεις γύρω τους όλη αυτή την υποστηρικτική απασχόληση που "δίνει ζωή" και κίνητρα. Επίσης, αυτή η "ανάπτυξη" έχει κρατηθεί στο επίπεδο (κλίμακα, δυναμική/φιλοδοξία) που βολεύει τον τυπικό μικροϊδιοκτήτη και πιστεύω ότι κάποιες φορές δεν γίνεται αρκετά ελκυστική για να γίνει σημαντική σε επίπεδο π.χ. περιφέρειας ή και να αποκτήσει μια ευρύτερη ακτινοβολία. Ο κίνδυνος είναι η ανάπτυξη μιας μετριοκρατίας που δεν πολυδίνει λογαριασμό πέρα από το "χωριό της" (νομό), δεν την πολυνοιάζει να λάμψει παραέξω και φυσικά δεν πολυευνοεί καινοτομία, τομές, διάκριση, αριστεία.
Η ισορροπία πιστεύω ότι μπορεί να βρεθεί στη μέση. Όσο φεύγαμε από το αθηνοκεντρικό παρελθόν, στο οποίο όσοι ήθελαν να πάνε μπροστά διόρθωναν την προφορά τους για να μην τους προδώσει, τόσο κέρδιζαν έδαφος οι μετα-εκσυγχρονιστικοί ήχοι: κώφωση φωνηέντων, "φωνηεντοφαγία" και ποικίλες εκδοχές των λάμδα και νι. Αυτό από μόνο του δεν είναι κακό, κάθε άλλο: αν βοηθά τα τοπικά ιδιώματα να αποφύγουν τη μοίρα των λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών, τόσο το καλύτερο, αρκεί να γίνεσαι κατανοητός από τον ξένο (επισκέπτη ή νεοφερμένο) και να τον παίζεις, να μην τον αποκλείεις. Δεν ωφελεί να γίνεις πρωτευουσιάνος με το ζόρι, αρκεί - κατά τη γνώμη μου - να μην αγνοείς ότι η λέξη πολιτισμός βγαίνει από την πόλη και ότι η καλή παιδεία είναι εξίσου απομακρυσμένη από τη μαγκιά τόσο του κάμπριο όσο και του τρακτέρ (με κοινό υπόστρωμα φραπέ ή και φρέντο), και να θυμάσαι ότι το πραγματικά καλό δεν έχει γεωγραφικά όρια ισχύος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου